گرسنگی روزه داران، بی نتیجه است یا مفید؟!

چکیده یکی از گفتار های شبانه امسال من در حسینیه کربلایی های یزد در یک کانال تلگرامی منتشر شده است که موضوع آن خودسازی دینی و در موضوع خاص کم خوری و گرسنگی با تکیه بر روزه داری بوده است. یکی از خوانندگان ان گفتار ملاحظاتی پیرامون موضوع گرسنگی ماه رمضان و روزه داری داشته و به عبارتی دیگر در صدد مقایسه ای بین عادات ورزشی و رفتاری عصری ما با عبادات و آداب سلوک شرعی برآمده و در این باره ، قضاوت و داوری طلبیده است. برای استفاده دوستان خواننده سایت نگاه تازه، ابتدا عین نوشته ایشان، و سپس پاسخ گذرای خودم را درج می کنم.
آقای م. س نوشته است:
ضمن تشکر . این مطلب که نگارش می شود صرفا دغدغه شخصی می باشد . ماه رمضان سالها می آید و می رود و متاسفانه گره ای از کار جامعه و مملکت باز نمی کند . روزه یک حرکت جمعی و اجتماعی هست ولی متاسفانه تاثیر اجتماعی نداره (حداقل با این وضعیت ) . من فکر می کنم روزه یه چیز شخصی هست و هر کس باید بتونه تاثیر شخصی اون را کامل و محسوس ببینه (قبل و بعد از ماه رمضان). حالا سوال اینه که این جنبه از مسائل شخصی چقدر باید برای هر کسی مهم باشه . یعنی شما گرسنگی بکشی بهتره یا همون زمان را مطالعه کنی ؟ یعنی مثلا تصمصم بگیری این ماه رو مطالعه کنی یا مثلا ورزش کنی . یک ماه روزه داری یا یک ماه ورزش ؟ واقعا تاثیر کدومش رو بهتر و موثرتر می تونید محاسبه کنید ؟ و اما ریاضت نفس : سوال آیا لازمه در ریاضت نفس به درجه منصور حلاج برسیم و بی تاثیر یا مثلا دکتر مصدق باشیم و با تاثیر ؟ من نمیدونم دکتر شریعتی روزه (یا نماز یا ریاضت نفس) می گرفت یانه ، ولی تاثیرش رو ببینید . شما کدوم را انتخاب می کنی . نماز شب یا مطالعه (برای همان مدت ).

پاسخ من:

جناب آقای م س گرامی
با تشکر از توجهی که دارید پاسخ به نوشته و دغدغه خاطر شما را در دوبخش خلاصه می کنم.
بخش اول
ادعای بی تاثیر بودن روزه در جامعه ما، با آمارهای نسبتا بسیار ارائه شده در این باره، از سوی سازمان ها و مراکز مختلف در کشورهای اسلامی، سازگاری ندارد. زیرا آمار و سخنان ارائه شده در کنگره ها و از سوی مراکز دانشگاهی کشور چیز دیگری می گوید. برای نمونه این گزارش مفصل را در زمینه تاثیر روزه داری بر سلامت جسمی مردم روزه دار ببینید.

http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7416/92425/روزه-داری-و-سلامت-از-نگاه-علم-پزشکی

همچنین در مورد نقش کلیدی روزه در درمان افسردگی و برخی از بیماری های روانی شایع و همگانی، علاوه بر اظهار نظرهای بالا، به این سه آدرس هم می شود مراجعه کرد. اولی از سلامت نیوز و دومی از سایت علمی دانشجویان و سومی از دانشگاه پزشکی شیراز.
اول
http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7416/92425/روزه-داری-و-سلامت-از-نگاه-علم-پزشکی

دوم
http://www.daneshju.ir/forum/f631/t100281.html

سوم
http://ejournal.sums.ac.ir/33/ramezan/ravanjesm.html

در مورد تاثیر روزه داری بر کاهش بزه های اجتماعی نیز همه ساله بررسی هایی صورت گرفته است که در مجموع ، نتایج مثبتی از کاهش تنش، درگیری و بزه را در سطح جامعه نشان می دهد.
در یکی از تازه ترین گزارش های خبری، سرهنگ جهانگیر کریمی معاون اجتماعی فرمانده انتظامی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اصفهان اظهار می کند: هرساله به علت روزه‌داری، حفظ حرمت ماه مبارک رمضان و تأثیرات این ماه بر روی روحیات مردم، جرایمی نظیر زد و خورد، آزار نوامیس، تجاوز و موارد دیگر به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و هرچه به ایام قدر و شهادت علی(ع) نزدیک‌تر می‌شویم، شاهد کاهش بیشتر این تخلفات هستیم.
وی می افزاید: در رمضان امسال (سال ۱۳۹۵) و با گذشت هفته نخست این ماه، نسبت به سال گذشته شاهد کاهش ۳ درصدی جرایم هستیم.
بخش دوم
پیرامون ارزش و تاثیر ریاضت کشی و مجاهده با نفس و هواهای نفسانی، باید گفت که عمر نوشته ها و اندیشه های بزرگان قافله دانش و ایمان، به اندازه تاریخ علم است. پیش از فلاسفه آتن، یعنی قبل از کسانی مانند ارسطو و افلاطون ها؛ در اهمیت ریاضت نفس، بسیاری از فیلسوفان ایران باستان و هند قدیم و فلاسفه اسکندرانی سخن ها داشته و خود اهل آن ریاضت ها بوده اند. چکیده ی سخن اینکه در طول دوهزار سال تاریخ سلوک روحی در تاریخ مکتوب جهان، یکی از راه های اصلی در معرفت را سلوک نفسانی می دانستند اگر چه در شیوه و روش ها با یکدیگر اختلاف نظر هم داشته اند.
بعد از اسلام، البته دامنه و چگونگی این ریاضت ها متفاوت گشت و به افراط های موجود در فلسفه و ادیان پیشین مانند مسیحیت، انتقاد شد و این شیوه ها در جغرافیای اسلامی محدود گشت. اسلام بنیان ریاضت شرعی را نفی نکرد بلکه بر ان تاکید ورزید و ان را به اعتدال و واقع بینی آراسته ساخت. عارفان و فیلسوفان بزرگ مسلمان مانند فارابی، ابن مسکویه، بوعلی سینا، شیخ ابو سعید ابوالخیر، شیخ سهروردی، عطار، مولوی، خواجه طوسی ، غزالی، شیخ بهائی، ملاصدرا و دهها نفر دیگر از این مجموعه بزرگ، که فهرست کردن نام آنها به درازا می کشد، رسیدن به معرفت ناب عقلی و اشراقی را فقط در سایه تکمیل خردورزی با ریاضت و تهذیب نفس ممکن می دانند و فیلسوف و عارف را ناگزیر از ریاضت جسمی می دانند.
اگر به اب ریاضت برآوری غسلی / همه کدورت دل را صفا توانی
یا این که؛
تو را که دیده ز خواب و خمار باز نباشد/ ریاضت من شب تا سحر نشسته چه دانی
فقیهان و عالمان اخلاقی نیز مانند فیلسوفان و عارفان، ریاصت های شرعی را راه برتر کسب معرفت های ناب می شمارند. ریاضتی که بنیان آن بر ترک محرمات و انجام واجبات و مستحبات استوار است و از قضای روزگار دانش دین! آن که روزه و نماز شب -که شما بر آن دو تکیه کلام داشته اید- را مهمترین عبادت ها در این مسیر می دانند. گرسنگی حاصل از روزه یا نگاهداری نفس از شهوت شکم پرستی، را هم ائمه دین و هم صاحبان معرفت، سر آغاز راه پالودگی نفس حیوانی و سرآغاز اشراق های معنوی و آسمانی می دانند. امری که به حقیقت پیوسته و هماره تجربه شده است.
قدری پاسخ این بخش به درازا کشید و توسن سخن پیش پیش دوید. حاصل آن که اگر کسی در معرفت و اندیشه به حقیقت بزرگ بود و بزرگی نمود، از مدرسه ریاصت و تهذیب نفس، رتبه ای یافته است و بهره ای برده. شخصیت های نیکنام و بزرگ همه از این قبیله بوده اند اگر چه آن ریاضت ها اختراعی خودشان بوده باشد. البته شخصیت های بزرگ دینی همه به آداب تهذیب نفسی که دین فرموده پایبندی داشته اند. مثلا شکوه کار جلال را در خسی میقات می توان دید و اوج معرفت شریعتی را کتاب حج. همچنان که ارتفاع قامت اندیشه ی ویکتور هوگو را در تجربه های معنوی و دینی اش باید جست.
ز منزلات هوس، گر نهی برون گامی/ نزول در حرم کبریا توانی کرد
و لیکن این عمل رهروان چالاک است / تو نازنین جهانی، کجا توانب کرد؟!
یا حافظ که از همه زیباتر گفت حقیقت ریاضات شبانه اهل ایمان را.
طفیل هستی عشقند آدمی و پری / ارادتی بنما تا سعادتی ببری
بکوش خواجه و از عشق بی‌نصیب مباش / که بنده را نخرد کس به عیب بی‌هنری
می صبوح و شکرخواب صبحدم تا چند / به عذر نیم شبی کوش و گریه سحری
خلاصه کنم همه ی ریاضت نان و آب و قصه ی پر غصه این روزگار پرخوری و آجیل خور شدن آدمی را به تعبیر بزرگان معرفت، در این حکمت از فراز های کوتاه زیبای نهج البلاغه که امام ع فرمود؛ لاتجتمع الفطنه و البطنه، هوشیاری و شکمبارگی، یک جا جمع نمی شوند.
با تقدیم احترام