کتابخانه ای تخصصی در یزد و در آمیخته با آفریقا

درست به عکس محل زندگی ما در نقطه ای آنسوی شهر یزد، حاشیه بلوار مدرس، محله ای است خوب و پر جنب و جوش به نام اکرمیه. گاهگاهی در مسجد بزرگ آنجا و نیز منزل یکی از ارادتمندان اهل بیت (ع) منبر رفته ام. در آن محله دوستی همشهری نیز دارم که از سادات اصیل و نسب دار زادگاه منند و در طریق بندگی و سلوک نیز به یکی از شمار عالمان و از تبار و تیرگان عرفانی مرحوم قاضی، وابستگی روحی و معنوی می برد. هر از گاهی به بهانه ای در فروشگاه وی دیداری فراهم می کنیم و عهدی تازه.

زمانی پیشتر که به دیدن و داد و ستدشان رفته بودم از سید فاضل و اهل بیتیی نام بردند که مدتی است به زادگاهش یزد بازگشته و در مسجدی نزدیک به همان خیابان که پدرش ساخته است اقامه نماز می کند. دوست ما از صفات نیک اخلاقی و معنوی ایشان توصیف خوبی داشت به اندازه ای که هوس دیدنشان را کردیم برای همین از نام آن جناب پرسیدم که دریافتم ایشان جناب آقای شاهدی رضوی اند که رایزن فرهنگی ایران در غرب افریقا را عهده دار بوده و علاوه بر اهداف انقلاب اسلامی، به تبلیغ مذهب نیز اشتغال داشته و در آن نواحی خدماتی در این زمینه به انجام رسانده و توفیقاتی داشته است. ناگفته نگذارم که از نوجوانی عشق به کتاب هایی داشتم که به آفریقا و سرگذشت مردمانش پیوند داشت. سرزمین مقدس اثر محمود حکیمی و کلبه عموتم هر دو به یک اندازه برایم جذاب بود. در همه این سالها که بزرگ تر شده ام همواره مطالبی در باره شوق آن مردمان به ویژه فقیران و محرومان شنیده یا خوانده بودم که برای شنیدن پیام دین رهایی بخش دارند. گزارش ها و داستان هایی که مرا به وجد و حسرتی توامان وا می داشت و از آن حال و هواها بویی از حال مردمان عصر بعثت و نزول قرآن را می شنیدم. به هر حال دوست گرامی ما از “کتابخانه تخصصی تفسیر و علوم قرانی” ایشان نام برد که در ساختمان همان مسجد برپاست و از من خواست که در فرصتی مناسب از کتابخانه دیدن کنم و سید را نیز ببینم که با همه خواهش قلبی ام،  به دلیل تنگی وقت در ان هنگام، دیدار را به فرصتی مناسب موکول کردم.

این بود تا اینکه پس از مدتها، دیروز شنبه (سی ام دیماه) باز هم نزدیک نماز ظهر برای انجام کار و دیدار با دوست همشهری ام به اتفاق همسرم و تنها نوه ام (در حال حاضر) به اکرمیه سری زدیم. پس از دیدار و احوالپرسی و سامان دادن کارهای مورد نظر، وقت نماز شد و به مسجد نامبرده رفتیم. از شانس ما شیخ جوانی بر جای سید اقامه نماز میکرد که نماز دوم را رسیدم و با او خواندم. پس از نماز به کتابخانه مذکور رفتیم.

نوشتم که کتابخانه در زیر زمین مسجد برپاست. با پله هایی چند به سالن بزرگی وارد شدیم که بر سینه دیوار سمت چپ نقشه بزرگی از قاره افریقا بر دیوار خودنمایی می کند که در اطراف آن پرچم کشورهای آفریقایی، رنگارنگ و زیبا در کنار هم جای گرفته است. بر دیوار سمت راست، تابلو عکس هایی است از همان سرزمین، جایها، آدمها، جمعیت ها و دیدارهای خصوصی و عمومی که مؤسس کتابخانه را با شخصیت ها و مراکز و مردمی از آفریقا نشان می دهد. از حسن شانس ما در این ساعت، کسی در کتابخانه برای مطالعه -طبق معمول در بیشتر کتابخانه های کشور- حضور نداشت و ما به راحتی سخن می گفتیم و پرسش می کردیم و جواب می شنیدیم.

البته راز نقشه سیاسی افریقا و پرچم ها بر دیوار سالن مطالعه و کنفرانس کتابخانه را بگویم که این کتابخانه در حقیقت قلب یک موسسه بین المللی است با نام “چراغ فروزان هدایت اندیشه” (International Institute , of ,Guiding Light of Thought) و کتابخانه تخصصی علوم قرانی (Special Library of Quranic sciences) نیز بخشی از آن است. برای همین جهت در برگزاری نشست های آفریقا شناسی و پشتیبانی از مباحث فرهنگی مربوط به آفریقا با دانشگاه ها و مراکز علمی نیز همکاری می کند و خدماتی در اختیار آنان می گذارد. سپس به مخزن کتابخانه رفتیم. تعدادی رایانه در سمت چپ ورودی پشت به دیوار برای جستجوی مراجعان در منابع کتابخانه قرار داشت.

در اولین قفسه ها که نگاه کردم کتاب “دانشنامه معاصر قرآن” به سرویراستاری دکتر سلیمان صفوی را که تازه یکی دو ماه پیش، منتشر شده را دیدم که هنوز برچسب کتابخانه نخورده و فهرست نشده بود. همانجا بود که دریافتم مدیران کتابخانه جدی و به روز اند و حدس زدم که باید کتابخانه ای غنی باشد. به اولین بخش ها که کتب قراءات و تجوید بودم که نگاه کردم حجم بزرگی از کتاب های چاپ شده در کشورهای عربی به ویژه مغرب عربی، مصر و تونس و آن نواحی به چشم میخورد که بعضی از آنها شاید در کتابخانه های دیگر یافت نشود. دقت بیشتر نشان میداد که با وسواس کتاب های کتابخانه را گرداوری کرده اند و تنها به اسم و عنوان سازی و اشغال ساختمان و تجهیزات دلخوش نگشته اند. با این وجود از برخی اشتباهات جزیی در جایگذاری و چینش کتاب ها خالی نبود که در همان نطر شتابزده یکی دو موردی به چشمم خورد.

با آنکه آغاز به کار رسمی این مرکز را مهرماه امسال (۹۶) اعلام کرده اند ولی اقدامات خوبی را به سرعت انجام داده اند از جمله اینکه در گفتگوهای صمیمی با یکی از سه آقازاده های موسس که درس خوانده حوزه قم و دارای پایه سوم حوزوی است و در کنار دو برادر دیگر به کار اجرایی کتابخانه و موسسه بحمد الله مشغول اند، وقتی سخن از دیجیتالیزه کردن کتابها شد دریافتم که کتابخانه را به شبکه Lib.ir وصل کرده اند که برای مراجعان و جستجو گران امکان بسیار خوبی را دور از مخزن فراهم می کند. در حاشیه سالن مخزن و در کنار بخش پذیرایی سنتی و بساط بالش ترمه و زیر انداز مناسبی که گسترانیده اند چشمم به دیتا سنتری افتاد که سبب گفتگو در باره دیجیتالی کردن کتاب ها گردید و پیشنهاد و تاکید کردم که در پی ارتباط با دکتر رسول جعفریان باشند و از اطلاعات و تجربه بسیار خوب ایشان در این باره استفاده کنند.

دریافتم که در طرح توسعه کار در نظر دارند بخشی از محوطه واقع در بخش جنوبی را به ساخت آپارتمان هایی برای اسکان اهل پژوهش و به تعبیر ما در موسسه اخوان دستمالچی در آنسوی شهر، که سرای محققان، نامیده بودیم، بسازند. پروژه ای که ساختش نسبتا آسان ولی اجرا و مدیریتش دشواری های فراوان دارد که امیدوارم بتوانند در این زمینه به توفیق چشمگیری دست بیابند. برای این کتابخانه/مؤسسه، سایت www.logii.ir راه اندازی شده و برای آشنایی مقدماتی با کتابخانه و آفریقا، خوب است.

مقالات کوتاه و مفیدی در سایت تازه کار مؤسسه هست که البته اشکالات جزیی دارد. برای نمونه یکی اینکه نام نویسنده با نویسندگان مقالات را ندارد. دوم اینکه گاهی در مقالات، ضعف یا اشتباهاتی به چشم میخورد. مثلا در مقاله هجرت شیرازی ها به شرق آفریقا و تاثیر آنان بر زبان سواحیلی” صمن بررسی علل احتمالی مهاجرت شیرازیان به آفریقا یکی از علل را تسلط طغرل بیگ سلجوقی(م ۴۵۵ ق) بر شیراز و سخت گرفتن بر شیعیان آن دیار می شمارد اما به سبب یک اشتباه تایپی، سال تسلط طغرل بر شیراز را ۲۴۷ قید کرده که به یقین اشتباه است زیرا دوران زندگی طغرل بیگ به قرن پنجم مربوط است. سوم اینکه امکان کپی برداری از متن مقالات نیست و این سبب کندی اخد و اقتباس از مقالات و نوشته هاست. چهارم اینکه برخی از صفحات و برگه های طراحی شده در سایت یا هنوز بارگیری نشده اند و یا اینکه ادمین سایت به خوبی از انجام بارگذاری صفحات برنیامده است. در نتیجه با هر کلیک بر عناوین یاد شده، سایت پیغام اشکال داده یا صفحه ای یافت نمی شود.

در مجموع جای بسی امیدواری است که باز هم با تلاش پیگیر و قابل ستایش یک خانواده بزرگ و فرهنگی، دین آگاه و مسئولیت شناس و با هدایت یک روحانی متعهد، فعالیتی فرهنگی علمی را فراتر از حد شهر و کشور و با ایده هایی جهانشمول و با اراده های متکی به ایمان و آراسته به اخلاق و با روحیه خدمتگزاری به آستان تشیع و اهل بیت-علیهم السلام- در آنسوی شهر جهانی یزد، آغازیده اند و آهسته و بی ادعا، در مسیری بلند و با اهدافی شکوهمند، گام در راهی روشن نهاده اند. برای همه آنان و همینسانان از مردمان متعهد در دیگر سرزمین ها، آشنا و بیگانه، توفیق فراوان آرزومندم. خانم مهدیان لطف کرده و چند عکسی از من در حین گردش در مخزن کتاب ها گرفته بود که از ایشان سپاسگزاری و از یکی دوتای آنها در اینجا استفاده می کنم.

لینک سایت موسسه بین المللی چراع فروزان هدایت اندیشه