فربهی مناسک یا مناسک هراسی؟!

دولت آبادی:

مشکاتیان:مراسم تاج‌گذاری ملاباسم کربلایی (مداح مشهور عراقی) با عنوان سلطان المنبر الحسینی
باید مراقب باشیم این رفتارها به فضای مذهبی ایران سرایت نکند.

مشکاتیان: اگر بخواهیم مشخصه‌های جامعه‌ی شیعه در زمانه‌ی حاضر را برشماریم ، بی‌شک یکی از مشخصه‌ها فربهی مناسک آن‌ است .
در یکی دو دهه‌ی اخیر ، آیین‌ها و مناسک جدیدی در جامعه‌ی شیعه ظهور کرده و با روندی شتابان رشد کرده‌اند که اغلب سابقه‌ای در ادوار پیشین نداشتند یا حداقل به‌صورت امروزی‌شان آیینی فراگیر محسوب نمی‌شدند . یکی از این آیین‌ها ، مراسمی ست که مداحان برای خوده بنا نهادند و به یکی از آیین‌های فراگیر شیعیان در حال تبدیل شدن است. این توسعه ، واقعا بین شیعیان بسیار عجیب است .

Ansari Hosein:
این حرفها هم بازتابی از مناسک هراسی برخی جامعه شناسی خواندگان است و نتیجه آن ساختن مسأله های کاذب است.

دولت آبادی:
سلام محضر حضرتعالی
… بیشتر توضیح می فرمایید؟

Ansari Hosein:

به چشم بانوی ادیب، همان اندکی را که می دانم به اندازه فرصت عرض می کنم.
در بررسی جریان نوگرایی، روشنفکری و نواندیشی دینی در یکصد و پنجاه سال اخیر، مسائل سه‌گانه ای دچار هراس اندیشی شده است. خرافه هراسی، شرک هراسی، و مناسک هراسی. شکی نیست که هر سه این مسائل یا در اصل و ذات خود آسیب زا هستند مانند خرافه ها یا اینکه مانند مناسک امکان آسیب زایی دارند. ترس از این آسیب و آفت های احتمالی/واقعی سبب می‌شود تا برخی دچار هراس اندیشی شده و در تاریکخانه خیال خود از هر صدایی که بر خیزد خیال دزد شبرو کنند و چوب و چماق برای مقابله بردارند و در کمین بنشینند تا دزد بگیرند. آثار انتقادی هر سه گروه در هر سه مجال گفته شده، سند واقعی برای وجود چنین هراس افراطیی است که اگر واقعیت هم داشته باشد به اندازه واقع خارجی آن نیست و سهم قابل ملاحظه ای از مبالغه در آنها وجود دارد. برای جامعه متفکران شیعه شاید بهترین مثال، شرک هراسی نویسندگان و عالمان وهابی در قرن اخیر می تواند باشد که سبب اصلی تکفیر پیروان سایر مذاهب و پیدایش گروه های تروریستی گردیده است.

دولت آبادی:
سرورم،
این پاسخ برای نقد حضرتعالی آمده است:👇🏻

سلام و احترام
الف ) فارغ از منظر جامعه شناسی به مناسک دینی ، به اتکاء کتاب و سنت نیازمند هستیم و در صورت سکوت دو منبع یاد شده به نام آئین مذهبی به رسمیت شناخته نمیشود زیرا موجهات مذهب سرچشمه دینی دارد
ب) مراسم عرفی در صورتی وارد حوزه مذهب شود علیرغم ریشه عرفی به منظور تعظیم شعائر خواهد بود اما تاسیس آئین منبعث از عرف نیست لذا بدعت شکل میگیرد

Ansari Hosein:
با تشکر فراوان از اینکه مرا با دیدگاه منتقد نادیده ای آشنا کردید، می افزایم که «بدعت» از قرون میانه اسلامی دچار سوء فهم شده و بسان حربه ای برای گروه های افراطی در جهان اسلامی (برای نمونه، ابن تیمیه) کاربرد فراوان یافته است.

دولت آبادی:
بزرگواری و آموزگاری فرمودید.
از بیان دیدگاهتان بسیار سپاسگزارم.
پاینده باشید🌿🌼

تشکر. انجام وظیفه می کنم. 🙏🙏

پانوشت:

۱) گفتگوی فوق تاریخ ۱۶ فروردین ۹۸ در شبکه اجتماعی تلگرام، کانال عقل و نقل صورت گرفته است.

۲) برای نمونه در موضوع شرک هراسی خواندن مطلب زیر مفید است تا روشن شود که فوبیا شدن شرک چقدر می تواند رفتار انسان را تحت تاثیر بگیرد.

«🔶آیت الله شیخ محمدباقر زند کرمانی(ره) که از شاگردان آیت الله العظمی سید محمد باقر درچه ای(ره) بود می فرمود: یک توطئه بود که شایع کردند عقیده درچه ای نسبت به معجزات خداگونه ائمه اطهار -علیهم السلام- ضعیف است.
.
🔶اینها گاهی به بعضی از افراد یاد می دادند که بر سر راه علامه قرار بگیرند و طلب صدقه کنند و قبل از تکدی یا بعد از آن به عنوان تشکر مثلاً بگویند که: ابوالفضل تو را به سلامت بدارد. یا ابوالفضل طول عمرت دهد و چون می دانستند علامه تحمل این الفاظ را ندارد و پرخاش می کند، به صورت تصنعی این صحنه ها را درست می کردند.
.
🔶و افراد حاضر را شاهد می گرفتند که ببینید و بشنوید که ایشان می گوید: ابوالفضل نمی تواند طول عمر بدهد… علامه درچه ای بلافاصله می فرمود: چرا نمی گویید خدایا به حق ابوالفضل به ما طول عمر بده.
.
🔶چرا نسبت الوهیت به او می دهید و چرا این بزرگان را که بنده خدا هستند در ردیف خدا می خوانید؟
.
🔶آقا سید حسن مدرس (شهید مدرس) از شاگردان وی که عمری طولانی کرد می گوید، از استاد درباره مقام اهل بیت پرسیدم. ایشان فرمودند، شب قدر در این باره در منبر مطالبی خواهم گفت. آن شب ابتدا درباره توحید به تفصیل سخن گفت و از آنجا بود که سخن را به مقام و عظمت ائمه اطهار(علیهم السلام) رساند.
.
🔶آقا سید حسن مدرس افزود: « به عقیده مرحوم درچه ای محبت اهل بیت در سایه توحید معنا می یافت و الا ایشان قصد نداشت مقام محبت را ذره ای کم رنگ کند.
.
🔶تأکید کردند که عقیده به محبت اهل بیت باید خیلی مستدل عمیق و خالصانه باشد. بعد از سخن ایشان من هم توجهم به مسئله توحید قوی تر شد»
.
🔶و باز همین مدرس نقل می کند « که علامه از فرط رعایت جوانب توحید، توسل به ائمه -علیهم السلام- را با توحید بیان می کرد که یک وقت کسی ضمن توسل و طلب حاجت از ائمه -علیهم السلام- توحیدش کم رنگ نشود».
.
🔶آقا سید حسن مدرس همچنین می گفت: « علامه درچه ای یک عبارتی داشتند که چندین مرتبه گفته بودند و آن این بود. در بعضی مواقع که گوینده-ای کمتر از توحید سخن به میان می آورد و بیشترین تکیه و توجهش به ائمه – علیهم السلام- بود می فرمودند: یک چیزی هم میخواستی برای خدا باقی بگذاری». (منبع مطلب: کانال سیره علما @sireolama)